In de nieuwste stap van het kabinet is aangekondigd dat de ­boetes voor illegale verkoop van vapes fors verhoogd worden.

Hij realiseert zich dat de markt voor ongeoorloofde e-sigaretten en navulvloeistoffen met smaakjes al jarenlang een sluipend probleem is — én dat er streng gehandhaafd moet worden. Vanaf nu neemt de overheid serieus afstand van een laksere benadering: simultaneous handhaving, boetes en preventieve maatregelen staan centraal.

Wat houdt de maatregel exact in?

Het besluit om de boetes te verhogen is onderdeel van het bredere actieplan van het kabinet tegen vapen, gericht op het terugdringen van zowel gebruik onder jongeren als illegale handel. De kernpunten zijn:

• De Nederlandse Voedsel‑ en Warenautoriteit (NVWA) krijgt extra middelen om controles uit te voeren en illegale vapes op te sporen.
• De boetes voor de verkoop of het aanbieden van niet toegestane vapes worden substantieel verhoogd.
• Niet alleen de daadwerkelijke verkoop, maar ook het aanbieden of voorradig hebben van dergelijke producten wordt strafbaar gesteld.
• Er komt extra budget vrij — jaarlijks circa € 3 miljoen — voor handhavingscapaciteit, met name gericht op online en straatdealers.
• Het verbod op vapes met smaken (anders dan tabakssmaak) blijft gehandhaafd en streng gecontroleerd.

Waarom deze harde aanpak?

De reden is helder: de illegale verkoop van vapes vormt een grote kwetsbaarheid in de aanpak van nicotinegebruik onder jongeren, en de regulering is al langer achtergebleven bij de praktijk. Enkele factoren spelen een rol:

• Vapes met zoete smaakjes zijn nog relatief makkelijk verkrijgbaar voor jongeren, ondanks het verbod. ()
• De reguliere controles bereikten vaak alleen de zichtbare verkoopkanalen, terwijl handel via sociale media, straatdealers of online shops onder de radar doorging.
• Het imago van vapen — als ‘minder schadelijk’ of ‘onschuldig’ — zorgt ervoor dat toezicht én bewustwording harder nodig zijn. Het kabinet erkent dat expliciet. ()

Wat betekent het voor verkopers & ondernemers?

Voor wie vapes verkoopt, of navul­vloeistoffen importeert of aanbiedt, verandert er het één en ander. En wel direct:

• Verkoop van producten die niet voldoen aan de smaakregels of die buiten de toegestane kanalen worden aangeboden, kan leiden tot hoge boetes én inbeslagname van producten.
• Het voorradig houden van illegale vapes — bijvoorbeeld grootschalige opslag die bedoeld is voor distributie — wordt als overtreding beschouwd, ook zonder dat verkoop direct bewezen hoeft te worden.
• Online aanbod (zelfs zonder daadwerkelijke transactie) valt onder toezicht en kan bestraft worden.
• Verkopers worden dus aangespoord hun assortiment te controleren: alleen toegestane vapes (tabakssmaak, juiste verkoopkanaal) mogen verkocht worden. Anders loopt men het risico op flinke kosten.

Wat betekent dit voor consumenten en maatschappij?

Deze maatregel gaat verder dan alleen handhaving. Het raakt ook aan het bredere gezondheidsbeleid:

• Door illegale vapes harder aan te pakken, wil het kabinet het beginsel versterken dat jongeren beschermd worden tegen verslavende middelen.
• Het helpt ook de reguliere markt te beschermen: legale producten moeten op de juiste manier worden verkocht en gekeurd, zodat consumenten niet onbewust in een risicovolle illegale keten terechtkomen.
• Voor ouders, scholen en opvoeders is dit een extra motivatie om aandacht te besteden aan vapen, smaakjes en de beschikbaarheid ervan. Het signaal is: ‘We nemen het serieus’.
• Uiteindelijk draagt het bij aan het streven naar een rook- en nicotinevrije generatie in 2040.

Kritische kanttekeningen

Hoewel de maatregel stevig is, zit er ook een aantal uitdagingen aan vast:

• Handhaving blijft lastig: de illegale markt is vaak online, anoniem en grensoverschrijdend. Zoals de stukken stellen: toezicht op straat/online is complex. ()
• Het verhogen van boetes is geen garantie dat de verkoop stopt — de pakkans en effectiviteit van handhaving zijn minstens zo belangrijk.
• Er bestaat een risico dat verkoop zich verder verplaatst naar ondergrondse kanalen, wat de controle weer moeilijker maakt.
• Voor consumenten is het lastig te onderscheiden welke vapes volledig legaal zijn, waardoor bewustwording essentieel blijft.

Samenvatting

Met de maatregel dat het kabinet de boetes voor illegale verkoop van vapes verhoogt, is er een duidelijke koerswijziging ingezet in het Nederlandse tabaks- en nicotinebeleid. Verkopers krijgen te maken met scherpere handhaving, hogere boetes en een groter toezichtapparaat. Voor de maatschappij betekent het een stevig signaal: de illegale handel in vapes wordt niet langer getolereerd. Toch blijft het succes van deze aanpak mede afhankelijk van hoe effectief toezicht, samenwerking en preventie vorm krijgen. De gebruiker, ouder of ondernemer: iedereen wordt nu aangespoord alert te zijn.