Iedereen kent dat moment wel: je loopt een supermarkt of tankstation binnen, vraag naar een pakje sigaretten en hoopt dat de kassamedewerker je niet aankijkt alsof je nog in de brugklas zit.

Voor veel jongeren eindigt die hoop echter in een teleurstelling. De 100% ID check bij aankoop van sigaretten is namelijk niet zomaar een loze regel, maar een harde afspraak. En ja, ook die ene gast van 28 die nog steeds geen baard kan laten groeien, moet eraan geloven.

De regel die echt voor iedereen geldt

De 100% ID check bij aankoop van sigaretten klinkt misschien streng, maar het is simpelweg een duidelijke maatregel: niemand krijgt sigaretten mee zonder een geldige legitimatie. Of je nu net 18 bent geworden, of al 45 jaar rookt en grijze haren hebt, de regel geldt voor iedereen. Dat maakt het eerlijk en vooral waterdicht.

Stel je voor dat de kassamedewerker zelf zou moeten inschatten wie er oud genoeg uitziet. Dan zouden mensen met een babyface voor eeuwig pech hebben, en iemand met een paar diepe fronsrimpels zou al op zijn zestiende kans maken. Geen handige situatie. Daarom is de regel zwart-wit: toon je ID, of ga zonder sigaretten weer naar buiten.

Een frustratie voor sommigen, een opluchting voor anderen

Voor veel jongeren die nét 18 zijn geworden, voelt de 100% ID check bij aankoop van sigaretten als een soort inwijdingsritueel. Je mag eindelijk legaal kopen, maar moet het wel bewijzen. Voor anderen, die er ouder uitzien, is het soms bijna beledigend. Hij, 32 jaar, al vader van twee, en nog steeds moet hij zijn rijbewijs uit zijn veel te volle portemonnee vissen.

Toch zit er ook een positieve kant aan. Voor ouders en niet-rokers is het een geruststelling dat de verkoop streng wordt gecontroleerd. Minderjarige scholieren kunnen niet “gewoon even proberen” en dat scheelt een hoop gezondheidsproblemen op de lange termijn.

Hoe werkt de controle in de praktijk

De uitvoering van de 100% ID check bij aankoop van sigaretten is eigenlijk vrij simpel. Bij de kassa vraagt de medewerker om een geldig identiteitsbewijs: een paspoort, rijbewijs of ID-kaart. Geen schoolpasje, geen screenshotje op je telefoon en al helemaal geen “maar ik zweer dat ik 18 ben”. Zonder geldig document geen verkoop.

Voor de kassamedewerker is dit ook een soort harnas: hij of zij hoeft niet te twijfelen of iemand wel of niet oud genoeg is. Het beleid is helder, en dat maakt het makkelijker om discussies te voorkomen. Althans, in theorie. In de praktijk zijn er altijd mensen die zuchten, klagen of proberen te onderhandelen, maar de regel blijft onverbiddelijk.

De humor van ongemakkelijke situaties

Hij had eens een vriend die al 35 was, kaal, met een flinke baard. Toch werd hij gevraagd om zijn ID te laten zien. Eerst fronste hij zijn wenkbrauwen, maar toen schoot hij in de lach. De kassamedewerker deed immers gewoon zijn werk. Het leverde een mooi verhaal op voor in de kroeg: “Stel je voor dat ik met mijn kale knikker nog voor 17 werd aangezien!”

Juist dat soort situaties maken de 100% ID check bij aankoop van sigaretten ook een beetje grappig. Het laat zien dat de regel echt consequent wordt toegepast, zonder uitzonderingen. En zeg nou zelf: een beetje zelfspot kan geen kwaad.

De maatschappelijke functie van de regel

Naast het praktische aspect heeft de 100% ID check bij aankoop van sigaretten ook een bredere functie. Het gaat niet alleen om het controleren van leeftijden, maar ook om bewustwording. Elke keer dat iemand zijn ID moet laten zien, is er een kleine reminder dat roken geen vanzelfsprekendheid is. Het is een keuze, en die keuze mag pas vanaf een bepaalde leeftijd gemaakt worden.

Voor de samenleving betekent dit dat de kans kleiner wordt dat jongeren te vroeg beginnen met roken. En hoe later iemand begint, hoe kleiner de kans dat hij of zij verslaafd raakt. Een kleine handeling aan de kassa kan dus op de lange termijn grote effecten hebben.

De rol van technologie in de toekomst

Met de opkomst van zelfscankassa’s wordt de 100% ID check bij aankoop van sigaretten een interessante uitdaging. Een computer kan immers geen leeftijd inschatten. Daarom zijn er al slimme systemen ontwikkeld waarbij de medewerker altijd even moet meekijken of een leeftijdscontrole uitvoeren.

Misschien dat er in de toekomst zelfs gezichtsherkenning of digitale ID-checks aan te pas komen. Tot die tijd blijft het gewoon een kwestie van je ID-kaart laten zien, en hopen dat je hem niet weer eens in je andere jas hebt laten zitten.

conclusie: beter streng dan te soepel

De 100% ID check bij aankoop van sigaretten is soms irritant, soms grappig, maar altijd duidelijk. Het voorkomt scheve blikken, willekeur en onduidelijkheid. Of hij nu 18, 28 of 58 is: regels zijn regels. En eerlijk gezegd? Het is toch stiekem een compliment als je op je 40ste nog naar je legitimatie wordt gevraagd.