Sinds 15 mei 2025 zijn meer vormen van spionage strafbaar in Nederland. Dat maakte de Rijksoverheid bekend.

De aanpassing van de wetgeving komt voort uit toenemende zorgen over buitenlandse inmenging, digitale dreigingen en heimelijke beïnvloeding van onze samenleving. Met de uitbreiding wil de overheid Nederland beter beschermen tegen moderne vormen van spionage, ook als er (nog) geen sprake is van directe schade of een oorlogssituatie.

Wat houdt de wetswijziging precies in?

Tot nu toe kon iemand pas vervolgd worden voor spionage als er bijvoorbeeld staatsgeheimen werden doorgespeeld aan een buitenlandse mogendheid. Maar spionage is tegenwoordig veel breder en subtieler. De nieuwe wet maakt het mogelijk om ook eerder in te grijpen, bijvoorbeeld als iemand heimelijk informatie verzamelt voor een andere staat, zónder dat die informatie staatsgeheim is.

Zo is het nu strafbaar om:

• Informatie te verzamelen of door te geven aan een buitenlandse inlichtingendienst, ook als het geen staatsgeheim is.
• Personen of organisaties heimelijk te beïnvloeden namens een buitenlandse mogendheid.
• Als Nederlander opzettelijk voor een buitenlandse mogendheid op een manier te opereren die onze nationale veiligheid schaadt, zelfs als er (nog) geen sprake is van oorlog of een acute dreiging.

Deze uitbreiding is een belangrijk signaal: de Nederlandse overheid wil eerder kunnen optreden tegen ongewenste buitenlandse inmenging.

De digitale wereld maakt spionage makkelijker

In de praktijk speelt spionage zich al lang niet meer alleen af in het geheimzinnige decor van schaduwmensen, afluisterapparatuur en koffers met dubbele bodems. Tegenwoordig gebeurt veel online. Denk aan het hacken van bedrijven om economische informatie te stelen, of het beïnvloeden van publieke opinie via sociale media. Juist daar zijn de risico’s groot en is het vaak lastig om op tijd in te grijpen. Met de nieuwe wet zijn dit soort activiteiten makkelijker strafbaar te stellen, waardoor de overheid sneller kan optreden.

Niet alleen spionnen: ook beïnvloeding wordt strafbaar

Wat veel mensen niet weten, is dat spionage niet altijd gaat over het stelen van staatsgeheimen. Het gaat ook over beïnvloeding. Bijvoorbeeld als iemand stiekem geld ontvangt van een buitenlandse mogendheid om bepaalde standpunten te verspreiden, demonstraties te organiseren of maatschappelijke onrust te creëren. Deze beïnvloeding hoeft niet per se via klassieke inlichtingendiensten te gaan; ook neporganisaties, stichtingen of mediakanalen kunnen daarvoor worden ingezet.

Met de wetswijziging wordt deze vorm van heimelijke beïnvloeding strafbaar. Dat is goed nieuws, want het wordt voor buitenlandse actoren steeds makkelijker om mensen online of in het echte leven te beïnvloeden, zonder dat dat direct zichtbaar is. De nieuwe regels bieden dus meer bescherming tegen subtiele, maar schadelijke inmenging.

Wat betekent dit voor burgers en bedrijven?

Voor de meeste burgers verandert er weinig. Wie gewoon zijn werk doet, hoeft zich geen zorgen te maken. De wet richt zich specifiek op mensen die bewust en heimelijk opereren in het belang van een buitenlandse mogendheid, en daarmee onze veiligheid ondermijnen.

Voor bedrijven, kennisinstellingen en overheidsorganisaties is het wel belangrijk alert te blijven. Zeker instellingen die werken met gevoelige technologie, infrastructuur of politieke besluitvorming kunnen doelwit zijn van spionage of beïnvloeding. Met de nieuwe wet in de hand kunnen deze organisaties eerder melding maken van verdachte situaties, en kan Justitie sneller ingrijpen.

Nederland sluit aan bij internationale ontwikkelingen

Nederland is niet het enige land dat de wetgeving rondom spionage aanscherpt. In landen als Duitsland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk worden al langer bredere vormen van spionage strafbaar gesteld. Nederland sluit daar nu bij aan. Dat is belangrijk, want veel buitenlandse dreigingen zijn internationaal georganiseerd en werken grensoverschrijdend. Door deze wetswijziging staat Nederland sterker in de gezamenlijke verdediging tegen ondermijning van binnenuit.

Meer vormen van spionage strafbaar: een noodzakelijke stap

De wereld is veranderd, en spionage verandert mee. Met de uitbreiding van de wetgeving wordt erkend dat dreigingen niet alleen meer van bommen en raketten komen, maar ook van invloedscampagnes, digitale inbraken en heimelijke samenwerking met buitenlandse regimes.

Door meer vormen van spionage strafbaar te stellen, kan Nederland sneller reageren op subtiele dreigingen, in plaats van pas achteraf de schade te beperken. Dat is niet alleen slim, maar ook noodzakelijk om onze democratische rechtsstaat te beschermen.

Tot slot: bewustwording is de sleutel

Hoewel de nieuwe wet een stevige juridische basis biedt, blijft bewustwording de belangrijkste verdediging tegen spionage. Bedrijven, ambtenaren en burgers doen er goed aan om alert te blijven op signalen van ongewenste beïnvloeding of informatievergaring. De overheid roept op tot waakzaamheid en samenwerking – alleen zo kunnen we als samenleving bestand zijn tegen steeds slimmere vormen van ondermijning.

Wil je meer weten over de wetgeving? Kijk dan op rijksoverheid.nl voor het volledige nieuwsbericht.