In de zomer van 2017 veranderden de grachten van Amsterdam en Rotterdam in een heuse spionnenschool. Onder de codenaam ‘operatie goldfish’ sloegen de Nederlandse AIVD en de Amerikaanse CIA de handen ineen om Oekraïense militairen op te leiden tot volleerde spionnen.

Terwijl toeristen nietsvermoedend selfies maakten bij de Erasmusbrug, leerden deze toekomstige James Bonds de fijne kneepjes van het vak. Want zeg nou zelf, waar kun je beter leren onderduiken dan in een land dat grotendeels onder zeeniveau ligt?

De geboorte van een gouden samenwerking

Het begon allemaal met een toevallige ontmoeting op een internationale school in Kyiv. Een CIA-officier en een AIVD-medewerker raakten aan de praat en ontdekten hun gedeelde zorgen over de Russische dreiging in Oekraïne. Alsof het lot ermee speelde, besloten ze hun krachten te bundelen. Ze benaderden generaal Valeri Kondratjoek, destijds hoofd van de Oekraïense militaire inlichtingendienst HUR, met een voorstel: laten we samen Oekraïense spionnen trainen. En waar kan dat beter dan in het altijd gezellige Nederland?

Van klompen naar clandestiene operaties

Zo gezegd, zo gedaan. In 2016 en 2017 werden tientallen jonge Oekraïense militairen naar Nederland gehaald voor een intensieve spionagetraining. Vergeet tulpen plukken en kaas proeven; deze cursisten leerden alles over geheime operaties, het verzamelen van inlichtingen en het ontwijken van Russische tegenstanders. De CIA en AIVD lieten niets aan het toeval over. Ze wilden ervoor zorgen dat deze ‘goldfish’ niet alleen konden zwemmen, maar ook de haaien in de internationale spionagewereld te slim af zouden zijn.

Feestelijke bubbels op de Maas

Na maanden van zwoegen was het tijd voor ontspanning. En hoe vier je beter het afronden van een spionagetraining dan met een varend bubbelbad op de Rotterdamse Maas? Terwijl ze dobberden in het houtgestookte bad, gekleed in niets meer dan hun ondergoed, proostten de vertegenwoordigers van de AIVD, CIA en HUR op hun succesvolle samenwerking. Toeristen keken verbaasd toe, zich niet realiserend dat ze getuige waren van een unieke viering in de wereld van geheime diensten.

Een knik in de kabel: politiek roet in het eten

Maar zoals dat gaat in de wereld van internationale betrekkingen, gooide de politiek roet in het eten. Met de komst van president Donald Trump in 2017 bekoelde de relatie tussen de VS en Oekraïne aanzienlijk. Na een ongemakkelijke ontmoeting tussen Trump en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky besloten de Amerikanen zelfs tijdelijk te stoppen met het delen van inlichtingen. Generaal Kondratjoek ontving echter een geruststellend bericht van een Amerikaanse collega: ondanks de politieke strubbelingen zouden ze Oekraïne blijven steunen. Want echte vriendschap laat zich niet zomaar verdrijven, zelfs niet door politieke stormen.

De Nederlandse rol: klein land, grote impact

Hoewel Nederland misschien klein is in oppervlakte, speelt het vaak een grote rol op het internationale toneel. De betrokkenheid van de AIVD bij operatie goldfish toont aan dat ons kikkerlandje niet bang is om zijn handen uit de mouwen te steken als het gaat om internationale veiligheid. Samenwerken met grootmachten als de CIA om Oekraïense spionnen op te leiden? Geen probleem. En dat allemaal terwijl we gewoon onze fietsen blijven parkeren en onze haring met uitjes eten.

Spionnen en stroopwafels: een onverwachte combinatie

Stel je voor: een groep Oekraïense militairen die overdag leren hoe ze geheime informatie kunnen verzamelen en ’s avonds genieten van een stroopwafel op een Amsterdams terras. Het klinkt als het script van een bizarre film, maar het was de realiteit tijdens operatie goldfish. Deze unieke mix van serieuze training en Nederlandse cultuur maakte de missie niet alleen effectief, maar ook onvergetelijk voor alle betrokkenen.

Een gouden hoofdstuk in de spionagegeschiedenis

Operatie goldfish mag dan misschien niet de bekendheid hebben van andere spionageoperaties, het is een prachtig voorbeeld van internationale samenwerking en vindingrijkheid. De AIVD en CIA toonden aan dat met een beetje creativiteit, zelfs de grachten van Amsterdam kunnen dienen als decor voor het opleiden van de volgende generatie spionnen. En wie weet? Misschien zwemmen er nu nog steeds ‘goldfish’ rond in de schaduwrijke wateren van de internationale inlichtingendiensten, klaar om toe te slaan wanneer dat nodig is.